EZLEKUBAT

Juan Luis Zabala: “Bordaren ‘Basilika’ izan daiteke euskal obrarik punkiena”

Apirilaren 12tik 18ra bitartean, eta 80ko hamarkadako gogoratu nahian, Zilar Astea antolatu zuten Durangoko hamabi taldek, eta horretarako egitarau oparoa atondu Plateruenean. Aipaturiko programazio zabala joan den larunbatean amaitu zen Juan Luis Zabala (Azkoitia, 1963) idazle eta kazetariak eskainitako hitzaldiarekin: Punk mugimendua eta garaiko literatura. Berbaldia Literatura Eskolak atondu zuen. Zabalak, besteak beste, 80ko urteetan kokatuta dagoen Galdu Arte liburua idatzi du. Hitzaldi horretan jorraturiko gaiaz aritzeko asmoz, idazlearekin jarri gara harremanetan.

Ba al dago 80ko punk mugimendua eta garai horretako literatura lotzeko modurik? Non antzematen da lotura hori?

Nire esperientziaren eta oroitzapenen arabera behintzat, oso harreman urria izan zuen Euskal Herriko 80ko hamarkadako punk mugimenduak literaturarekin; garaiko punk kantuen hitzetatik aparteko literaturarekin behintzat, eta garaiko punk taldeen kantuen hitzak ez ziren, oro har, oso literarioak, nahiz eta haietako batzuk balio literario handikotzat jo daitezkeen.

Orduko euskal idazle gazte batzuek bazuten harremanik punkarekin, baina gehiago begiratzen zioten Ingalaterra eta AEBetako punkari —Dead Kennedys, Cockney Rejects, Exploited, Damned, Sham 69 izenak datozkit burura bat-batean— bertakoari baino. Xabier Montoiak eta Eneko Olasagastik atzerriko punkari buruzko saioa egiten zuten astero Herri Irratian, 1983 edo 1984 inguruan. Susa aldizkariaren inguruan bildu ziren idazleek —Montoia eta Olasagasti horien artean— punkaren hainbat elementu gehitu zizkioten Oh Euzkadi!, Pott Banda eta abarrengandik zetorren irreberentziaren hariari.

Baina hori guztia Euskal Herriko kaleetako punk mugimendutik zeharo aparte gertatu zen. Punka eragin bat gehiago izan zen garai hartako idazle gazteek sortu zuten saltsan (eta saltsa hori, azken batean, nahiko punk izan zen).

Musikari dagokionez, sarritan esaten da 80ko hamarkada mitifikatu egin dela, alegia, haren itzala handiegia dela; literaturan antzekorik aurkitu duzu? Zer eman dio 80ko literaturak Euskal literaturari gaur egungo ikuspegitik begiratuta?

Susaren inguruan sortu zen mugimenduarekin, taldearekin edo dena delakoarekin nahiko identifikatuta sentitu izan naiz ni beti, eta gainera argi dago mugimendu horrek, sortu zen garaian eman beharreko erantzuna eman ondoren, garai berrietara egokitzen ere asmatu duela, punkaren aldarri batzuei beste batzuei baino lotuago. Do it yourself-i askoz lotuago, No future-ri baino, alegia.

Obra batzuetan ere ageri da aurreko munduaren aurkako aldarri gogor eta erabatekorik, punk-tzat jotzeko modukorik. Itxaro Bordaren Basilika izan daiteke adibiderik aipagarriena, euskal literaturak inoiz eman duen obrarik punkiena akaso, hainbat ikuspegitatik begiratuta bederen.

“Bordaren ‘Basilika’ izan daiteke euskal obrarik punkiena”

 Baina, lehen esan dudan bezala, 80ko hamarkadako euskal literaturak punketik izan zuen guztia kaleko punkarekiko harreman zuzenik gabe garatu zen. Kaleko punka, izan ere, salbuespenak salbuespen, batere filoliterarioa ez izateaz gain, guztiz erdalduna izan baitzen.

Amaitzeko, zer bilatu duzu Punk mugimendua eta garaiko literatura hitzaldiaren bitartez?

Nire esperientzia pertsonaletik abiatu naiz: gaztetxeen mugimenduaren sorrerako nire parte-hartzea, literaturarako nire orduko zaletasuna, nire nortasunaren bi alderdi horien arteko harreman arraro samarrak… Eta gero punkak eta gaztetxeen mobidak euskal literaturan utzi duten arrastoak jarraitu ditut, adibideak aipatuz eta komentatuz. Ez da saio akademikoa izan. Nahita ere ezingo nuke halakorik egin, ez baitut hustuketa sistematikorik egin. Oroitzapenek gidatu naute, etxean ditudan liburuen eta Interneten laguntzaz.

Erakutsi gehiago

Antzeko artikuluak

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude

Back to top button