Behin lagun batek zera esan zidan: “bi motatako gizakiz inguratuta gaude, batzuk kortxoak dira, gainontzekoak kartoiak. Datorrena datorrela, kortxoak, ur gainean mantendu eta bizitzan nahi haina lortzen duten gizakiak dira, superheroiak.
Bestalde, kartoiak nahitaez bustitzean hondoratu egiten dira, baina aurrekoekin alderatuz, egiazkoak dira, jatorrak. Hondoratu egingo direla badakiten arren, berdin zaie bustitzea”.
Kartoia, berez, guztiok ezagutzen dugun paper kapa gainjarriek osatzen duten material sendoa da; baina, agian, askok ez dakite Bilbon badela Cartón deitutako diseinatzaile brigada eraginkor aktiboa. Horiek ere kartoiak direla esan behar. Diseinatzaileek, kreatiboek eta ilustratzaileek osatzen dute kolektibo bitxi hau, beraiek ere ez dakite zehatz-mehatz zenbat diren, taldea irekia eta anarkikoa dela diote. Haurrentzako tailerrak antolatzen zituzten Sapaburu taldeko kideak gehienak. Biltzea gustuko dute, taberna batean gehienetan, solasaldi luzeak alkoholaren lurrinaren berotasunean.
Proiektuak giro horretan sortzen dira, musu-truk, ideia bati eutsi, zenbait arau ezarri (neurriak, formatuak…) eta, gero, bakoitzak nahi duena egiten du. Egiaz, norberak gustuko duen diseinu edo ilustrazioa egitea da talde honen helburua, inoren aginduei jaramonik egin gabe. Askatasun kreatiboa.
Orain lau hilabete jarri ziren martxan… solasaldi etiliko horietako batean, inauterietako kartel lehiaketetan irabazle suertatzen ziren kartelei kritikarik zorrotzena egin ostean.
Lehenbiziko ekintza beraien lehiaketa alternatibo propioa egitea izan zen.
Horren ostean, bestelako ekintzak kaleratu zituzten, Bilboko Ambigú tabernan burututako kontzertu asmatuen kartelada, Capitol zine aretoak ordezkatuko duen Decathlon kirol megadendaren aurkako pelikula asmatuen matxinada (Decartón) eta orain gutxi, maiatzeko lehenbiziko egunetan burututako El club del single.
Musika maite dute, kontzertuetako ohiko bezeroak dira, hori aitzakiatzat hartuta, single faltsuen eta gezurrezko taldeen diseinu erakusketa plazaratu dute. Bilbo zaharreko Maiatzaren Biko kalean, hain zuzen ere, hilabetean behin antolatzen den merkatu kaletarra aprobetxatuz. Kaleko jendearengan nolabaiteko ikusmina eragitea gustuko dute, kontzeptu hori elikatzea, existitzen ez den galeriaren kontzeptua… Cartón, la galería de quita y pon.
Jolasa bilatzen dute, ongi pasatzea, horren guztiaren atzean aldarrikapen ezkutu bat dagoela onartzen duten arren. Bakoitzak bere aldarrikapen propioa du, batzuek diseinuaren bidez gauzatzen dute, besteek kalea beregain hartuz. Ez dute arte galeriaren beharrik, ezta dirulaguntzarik ere, kartelek ez dute nahitaez ezer iragarri behar, helburu estetikoa duten lanak dira. Sinadurarik gabeko artelanak, kreatzailerik gabeko asmakizunak, kolektibo amorfo bati dagozkionak. Eta hori ez dut nik esaten, izaera hori barneratuta dute.
Lagun taldea dira, halabeharrak bildutako gizaki kreatiboak, ekintza eta tokia nahita uztartzen dituzten pentsalariak. Ez dute diru iturri potolorik behar, kartelak, laneko trasteetan inprimatzen dituzte eta garagardoetarako bost bat euro eskotean.
Bakoitzak bere estilo propioa du, diseinu-kalitate maila goren baten bilaketa amaigabean, norberaren irudimenak eskaintzen duen askatasunean. Gustuko dute jendeak ekintzetan parte-hartzea, ez diote inori ezetzik eman.
Hurrengo ekintza airean dabil, erabaki bat hartzerako orduan talde batek izaten dituen ohiko zalantzak dituzten arren, beti heltzen dira adostasun batera.
Badirudi airean dabilen horrek ez duela kartelekin zerikusirik oraingoan, picnic jendetsu bat antolatu nahi dute, erakusketa masibo bat, oraingoz izenik ez duen parke batean.
Guztiek eusten diote beraien lanpostuei eta eguneko monotonia pisutsuari ihes egiteko erabiltzen duten fikziozko tresna boteretsua bilakatu da. Ez dute euren burua salduko, ez dute lanik salmentan jarriko, erakusketak doakoak izango dira, ez dute taldearen esentzia koipetuko… kartoia material merkea da, busti eta hondoratzen dena.
Hondoratze hori, hala ere, malta garagarrean gauzatzen da eta horrek, badakizue, bestelako ateak irekitzen ditu, arrazoimena saihesten dutenak, irudimenaren munstroak eragiten dituztenak.
